Vì sao giáo dục là giá trị cốt lõi của Đạo Phật?
Từ hơn 25 thế kỷ trước, sau khi chứng ngộ, Đức Thế Tôn vẫn lặng lẽ hàng ngày đi chia sẻ kiến thức của mình cho các đệ tử cho đến khi nhập Niết Bàn.
Từ lúc khởi sinh cho đến nay, Đạo Phật luôn đề cao giá trị giáo dục con người và xem ra điều này vẫn đang phát huy tốt tác dụng của nó. Vì sao Đức Phật đề cao việc giáo dục đến vậy?
Vai trò giáo dục rất quan trọng, thế nên mới có câu: Ai làm chủ giáo dục có thể thay đổi thế giới. Giáo dục là hoạt động định hướng, chỉ cần giáo dục sai đã có thể hủy hoại cả một thế hệ, hệ lụy vô cùng đáng sợ. Giáo dục Phật giáo cũng không nằm ngoài quy luật đó, cho nên không ai được phép chủ quan.
Hệ thống giáo lý của Phật giáo là một nền giáo dục nhân bản và trí tuệ, có lợi ích thiết thực cho con người và đưa con người đi vào chân lý do chính Đức Phật đã chứng nghiệm.
Có thể nói, hiểu biết là điều kiện cần thiết mà giáo dục có thể mang lại cho con người. Từ đó, con người mới có thể đạt được những giá trị chân, thiện, mỹ.
Giáo dục Phật giáo xây dựng con người là hạt nhân của những tập thể nhỏ, từ đó tác động làm thay đổi bản chất xã hội. Như vậy từ việc xây dựng giá trị con người toàn diện tiến đến xây dựng một cộng đồng những người được giáo dục toàn diện rồi xây dựng được một xã hội lý tưởng. Muốn đạt được tiến trình ấy, cần phải có quá trình lâu dài, đấu tranh không mệt mỏi và Ngài là người đặt những viên gạch đầu tiên.
 | Ai làm chủ giáo dục có thể thay đổi thế giới . Leibniz |  |
 |
Giáo dục Phật giáo sống mãi với thời gian
Đi qua hơn 25 thế kỷ, với sức tàn phá của thời gian nên các lý thuyết của Ngài đã phần nào bị mai một nhưng những lời Phật dạy cùng giá trị minh triết trong giáo lý vẫn còn nguyên giá trị.
Không ít người thuộc các ngành nghề khác nhau từ người làm kỹ thuật, nghệ sĩ, hay doanh nhân đã áp dụng những lời dạy của Đức Phật vào cuộc sống để có được thành công như ý. Điều này càng khẳng định giá trị của những gì Đức Thế Tôn giáo huấn vẫn sống mãi với thời gian.
Với tính chất một nền giáo dục đa chiều, đa lĩnh vực, giáo dục Phật giáo đã mang đến cho nhân loại nhiều giá trị thiết thực, ứng dụng đầy đủ và toàn diện vào đời sống nhằm giải quyết những vấn đề xã hội.
Việc học không tách rời với việc làm
Ngài chỉ nói ra những điều cần thiết cho cuộc đời và giúp chúng ta tìm ra con đường vượt thoát khổ đau: “Đừng nghĩ về quá khứ, vì quá khứ không còn, đừng vọng tưởng tương lai, vì tương lai chưa tới, hãy quán chiếu sự sống, trong giây phút hiện tại”. Trong giáo dục Phật giáo, Đức Phật hướng đến giải quyết những vấn đề thực tế nơi bản thân con người, vì lợi ích chúng sinh mà thôi.
Hơn nữa, những lý thuyết đó dễ dàng áp dụng vào thực tế và đòi hỏi chúng ta không ngừng thực hành và quán chiếu bản thân. Theo góc nhìn của Đạo Phật, hiểu biết mà không thực hành thì không đưa đến một giá trị nào trong đời sống. Giáo dục Phật giáo đề cao phẩm hạnh trí tuệ, tức phẩm hạnh được hình thành thông qua giáo dục bên cạnh phẩm hạnh luân lý hình thành qua hoạt động thường nhật.
Hiểu biết được xem là điều kiện cần thì sự thực hành chính là điều kiện đủ. Khi đã đầy đủ hai yếu tố trên, con người tự nhiên sẽ hình thành những giá trị thánh thiện, cuộc sống an vui, tự tại, không còn sợ hãi trước khó khăn.
Trong xã hội hiện đại, Phật giáo không thể tách rời đời sống nên việc xây dựng con người không thể không giáo dục các các yếu tố liên quan tới đời sống thường nhật. Bản chất giáo dục Phật giáo mang trên mình những giá trị khai phóng rất cao, nên việc khuyến khích xây dựng con người toàn diện như vậy là thiết thực.
