Vong hồn, cô hồn thực sự có hay không?

Theo thầy Thích Thiện Thuận, cúng tức là chúng ta cúng linh, cúng cho ông bà, cúng gia tiên, cúng tổ tiên trên bàn thờ nhà mình. 
 

Bái thực sự cũng là cúng nhưng mà cúng cô hồn nghĩa là chúng ta cúng cho những vong hồn vất vưởng không nơi nượng tựa nằm ngoài gia tộc của mình.

Các nghi thức cúng bái này đối với vạn loại sinh linh ở trong thế gian, đặc biệt là những đối tượng không được người chăm sóc lâu nay gọi là cô hồn.
 

Khi hiểu cô hồn là gì bạn sẽ cảm thấy họ rất là đáng thương vì ngay người còn  sống đây, còn có mái ấm tình thương còn có nhà tình nghĩa, còn có trại dưỡng lão, cho nên tất cả nghi lễ – tức là lễ phẩm qua nghi thức để cúng bái cho tất cả các cô hồn, vạn loại hàm linh sinh tồn giữa chốn nhân gian này thì cảnh giới của họ hoàn toàn khác với mình, không giống mình.

Cảnh giới này họ khổ đau nhiều hơn vì họ không biết kêu ai, cũng không biết nương ai và rất khổ đau. Đây là một quan niệm đã đi sâu vào trong nếp sống của người dân Việt Nam, nó hòa nhập và trở thành truyền thống của dân tộc cho nên khi chúng ta đi tới một vùng đất mới nào, hay một chỗ nào mà chúng ta đặt chân tới thường phải cúng bái. 
 

Theo thầy Thích Thiện Thuận, chúng ta cúng bái như là một cách để trình diện, ta có thể nói: “Thưa quý vị, tôi tên… bao nhiêu tuổi tới đây vì công việc gì nếu có vô tình đụng chạm tới các vị mong các vị lượng thứ cho”. 
 

Như thế này gọi là tiếng chào cao hơn mâm cỗ, chúng ta nên thưa trước thì tốt hơn. Tức là tâm lý của họ là thấy người lạ họ sẽ lo lắng, giống như xóm của mình đang bình yên tự nhiên có một nhà nào đó tới mua rồi cất nhà lên ở kế bên thì tự nhiên mình cũng muốn biết họ là ai. 
 

Cúng bái là cách chúng ta thể hiện tấm lòng của mình với nỗi khổ đau của người khác còn mang ý nghĩa tri ân. Tức là mình biết ơn họ, họ đã nằm xuống vì mình để hôm nay cho chúng ta có được sự bình yên.

Một tấc đất trải qua mấy trăm năm thì bao nhiêu nắm xương đã tàn lụi ở tấc đất đó, họ không thể siêu thoát được. Cho nên chúng ta nhớ họ, thương họ và biết ơn họ để có được sự bình an cho chúng ta hôm nay thì tấm lòng của chúng ta được dung hợp bởi tình và lý. Lý ở đây là đạo lý của con người, chúng ta sống phải có một bộn phận, trách nhiệm với người đã khuất.

Chúng ta phải có cái tâm của mình trải ra đối với những cảnh giới mà bao nhiêu người đã nằm xuống đến bây giờ vẫn chưa thoát ra được thì bổn phận đó thật sự mà nói theo dân gian chính là lương tâm của con người. Lương tâm này nó chính là dấu gạch nối để cho người sống và người chết được giao thoa với nhau, trao đổi thông tin với nhau.
 

Mình mượn qua một làn khói, một nén nhang hay là một mâm cơm để gọi là tượng niệm bằng cả tấm lòng và tin chắc rằng người đó hiểu được những điều mình muốn nói. Hi vọng họ sẽ thấu đáo được tất cả những suy nghĩ trong tận đáy lòng của chúng ta bởi vì giữa hai cõi sống chết, đôi bờ sinh tử này ai rồi cũng một ngày kia trắng tay ra đi.

Cho nên, chúng ta phiền, chúng ta giận, chúng ta oán, chúng ta trách thực chất chỉ làm cho lòng của mình thêm khổ đau khi về chốn vĩnh hằng. Vui buồn nào rồi cũng qua, thành bại nào cũng bỏ, đến đây bàn tay trắng, trở về nắm xương khô. Chúng ta đến cuộc đời này bằng bàn tay trắng rồi một ngày kia chúng ta về với cát bụi cũng chỉ là một nắm xương tàn nhưng còn lại cái nghiệp thì không nên để cho nghiệp đó níu kéo mình.
 

Khi chúng ta đã buông bỏ tất cả thì vạn loại hữu tình đều giống nhau, chẳng sang, chẳng hèn, chẳng giàu, chẳng khó, không có ai hơn ai một khi đã về với cát bụi. Đó là quy luật, cho nên đặc biệt là chúng ta sống vì nhau, sống vì người đang sống cạnh chúng ta.

Tham khảo thêm: 

Hãy vì họ mà sống, sống bằng lương tâm đọng lại trong lòng của mình. Đừng phân biệt, đừng kỳ thị, đừng triệt tiêu nhau vì ân tình của kiếp sống này không thể nào chúng ta chu toàn được cho dù một ngày kia chúng ta nhắm mắt xuôi tay. Cho nên ân tình đã không chu toàn thì chúng ta cố gắng làm sao khi đang sống có thể làm được thì cố gắng làm cho nó chu toàn.

Cho nên khi mà chúng ta thắp một nén nhang, quỳ trước hương linh, bàn thờ mà chúng ta luôn lấy tâm của mình hướng về người đó sẽ cảm thấy được lòng mình thanh thản hơn sau làn khói.

Đây là tâm lý, nếu chúng ta quỳ mà không có khói, có hương, chúng ta không cảm thấy yên lòng bởi làn khói này làm chúng ta cảm thấy như là nhịp cầu nối liền giữa đôi bờ sinh tử và tâm trạng của chúng ta cũng được gói gửi đến cho cõi âm mong cho tất cả những người đó hiểu được mình.
 

Và những oan hồn, uổng tử này chắc chắn sẽ đón nhận tấm lòng của chúng ta. Họ là cô hồn, họ đón nhận như thế nào phù hợp với cách chúng ta phải dụng tâm như để có thể tiếp cận được với họ, chia sẻ với nỗi khổ đau của họ và tâm trạng của họ sẽ đối với chúng ta ra làm sao. Tất cả đều được các vị tổ sư ngày xưa và đặc biệt là Đức Phật đã chỉ giáo, khai thị và bây giờ được hình thành nên một khoa nghi mang tính nhân văn, đạo đức rất cao đó là – Chẩn tế cô hồn.
 

Chẩn tế là cứu giúp họ – những vong hồn không nơi nương tựa, phải lang thang nay đây mai đó.
 

Cô hồn nhiều khi đang ở cạnh chúng ta, ngay trong tâm của chúng ta. Ở trong tất cả mỗi người, ai cũng có cô hồn ví dụ khi sống mà tâm thần chúng ta bấn loạn, chúng ta không có định hướng, không có nơi nương tựa, chúng ta bơ vơ, lạc lõng, không có nơi nào để gởi gắm thì lúc đó chúng ta sống với hạt giống cô hồn.

Chúng ta lang thang tìm kiếm trong vô vọng những thứ mà chúng ta cho rằng chắc chắn thật. Tìm cho đến cả đời chúng ta không thấy thứ gì và chúng ta khổ với những tuyệt vọng đó, lúc bấy giờ chúng ta thực sự trở thành cô hồn.
 

Chúng ta cô độc, không có ai chia sẻ, cũng không có ai nương tựa thì bản chất cô độc này làm tâm chúng ta loạn lên gọi là cô hồn. Cho dù chúng ta có thỏa mãn tất cả những điều chúng ta mong muốn thì cũng chỉ trong khoảnh khắc chúng ta không dừng lại với những thứ đó và tiếp tục mà không làm được chỉ còn lại tiếng thở dài từ muôn thở của kiếp người.

Con người lại quá bất lực bé nhỏ trước tất cả nghiệp lực của cuộc đời. Bản thân mình còn khổ như thế huống chi là những chúng sinh mà nằm lại ghềnh đá, ngọn suối hay là con sóng giữ? 

Tất cả những vong hồn đó, họ mãi mãi đợi chờ một phép màu đem tới sự bình yên cho họ và xoa đi mọi khổ đau, lạc lõng, bơ vơ mà do hận thù chi phối. Nhất là những oan hồn, uổng tự phiêu bạt, bất lực trước những nghiệp lực của mình đã gây ra do tâm sân hận.

Chúng ta hãy thắp một nén nhang tận đáy lòng của mình, tha thiết gửi đến thế giới vô hình bao la, nơi đó có rất nhiều những hàm linh còn trôi dạt, đau khổ, kêu gào thống thiết. Chúng ta nên hòa nhập với nỗi khổ đau đó để mà chia sẻ với họ, giúp cho họ thoát những cảnh giới khổ đau ở nơi tăm tối, ở đó chính là những gì gọi là chẩn tế cô hồn.
 

Từ triều đại nhà Đường khi mà Đường Minh Hoàng hay còn gọi là Đường Huyền Tôn vì say mê Dương Quý Phi mà loạn lạc khắp nơi. Trong đó, phải nói cơn binh biến lớn nhất là của An Lộc Sơn dấy binh tảo phản, mong chiếm được Dương Thái Trinh, rồi cuối cùng phải nhờ đến tài sức, thao lược của Quách Tử Nghi – vị đại tướng đương thời ổn định được cuộc loạn nhưng khi chiến tranh đã kết thúc thì bao nhiêu sinh linh đã ngã xuống cho cuộc chiến tranh phi nghĩa.

Xuất phát từ nỗi đau đó cho nên Đường Minh Hoàng nhờ các sư Tăng siêu độ chẩn tế cho tất cả các hương linh chết vì chiến tranh và lập một đàng tràn trong niên hiệu khai niên. Đây được xem là lễ truy điệu đầu tiên trong lịch sử Trung Quốc có sự tổ chức rõ ràng của khoa giáo nghĩa Mật Tông của Phật giáo từ các vị cao tăng lúc bấy giờ.
 

Do tâm niệm hận thù bởi chiến tranh người chết là người thất bại, kể cả người thắng cũng hận thù vì máu của họ đã hòa cùng đại dương, xương của họ thấm vào trong đất, hơi của họ đã lẫn vào cỏ cây vùng đất này.

Thấu hiểu được nỗi đau của những sinh linh này, Đức Phật đã dạy cho Chư tăng luôn hướng về những chúng sinh đang ở cảnh giới này mà siêu độ cho họ. Ở chùa, nghi thức tụng kinh buổi chiều gọi là công phu chiều có 1 bài kệ và khi đó các thầy phải mang muối gạo ra cúng cho cô hồn để cho những chúng sinh đó không đói không khát.

Bạn đã tự tìm cho mình câu trả lời cô hồn thực sự có hay không và bạn đã hiểu ra nên làm gì để bày tỏ lòng biết ơn với họ cho chúng ta cuộc sống bình yên ngày hôm nay. Vì thế, khi thắp một nén hương cho các vong hồn nhớ phải thành tâm và ghi nhận lòng thành của mình với họ.

Minh Minh (Tổng hợp)